Wandelen op de Duurswouderheide
Het grootste heideveld in het Friesland
Wandelen: Duurswouderheide – Friesland
Staatsbosbeheer Duurswouderheide
Ben je in Friesland of bovenin Drenthe? Kom dan van de natuur genieten rond de Duurswouderheide. De Duurswouderheide is het grootste heideveld van Friesland en een uitloper van het Drents plateau.
De Heide van Duurswoude ligt in het oosten van Friesland. Duurswouderheide zelf is ca.150 hectare groot, maar is een deelgebied van de ‘Friese Wouden’. De Friese Wouden is een 1000 ha groot aaneengesloten bos- en natuurgebied tussen Bakkenveen en Wijnjewoude. Het is sinds 1949 in bezit van staatsbosbeheer. De huidige bos is in de 18e en 19e eeuw aangeplant.
Vertrekpunt – Parkeren
Er zijn verschillende plekken om de Duurswouderheide in te gaan, maar de meeste mensen starten bij het kerkje van Wijnjewoude. Hier zijn ook parkeerplekken. De kerk ligt aan de ‘Duerswâld’ weg naar Bakkeveen.
Mindervaliden
Zelf loop ik niet altijd even soepel, maar voor mij is het goed te doen omdat je de weg ook kunt ‘inkorten’ mocht het teveel blijken. Op sommige stukken is de weg verhard naast de zandwegen. Voor iemand in de rolstoel is het minder tot niet toegankelijk.
Honden Duurswouderheide
Met een aangelijnde hond mag je hier lekker samen wandelen. Er lopen schapen en er zijn veel watervogels, dus aangelijnd houden is belangrijk!
Vogelgriep: wat doe je als je een zieke of dode vogel ziet
Hoe zielig het er ook uit ziet, raak nooit de vogel aan!
Door contact met een zieke vogel kunnen mensen ook vogelgriep krijgen.
Vind je drie of meer watervogels, of twintig of meer andere soorten vogels op één plek?
Bel dan het Landelijk meldpunt dierziekten, klik op: 045 546 31 88
Foto van een informatiebord met fietsroutes Marrekrite fietsnetwerk Fryslân
Wandeling Duurswouderheide
Rondje Duurswouderheide
Ik liep hier al als kleine meid met mijn ouders en nog steeds wandelen wij hier met veel plezier (met kinderen en honden). We kiezen meestal voor de Duurswouderheide als we uit de wind en in de zon willen lopen en lekker in de verte willen staren.
De paden zijn heerlijk breed, zodat zelfs als het druk is (in het weekend) het niet voelt alsof je ‘achter elkaar aan’ loopt. Bovendien kronkelen de paden, waardoor je steeds een andere uitzicht hebt over het heideveld. En als je dan op een koude dag wandelt en weet dat er hier Neanderthalers of nog oudere menssoorten woonden, dan zie je ze haast zitten tussen het gras.
Je kunt simpelweg een ‘rondje Duurswouderheide’ doen, een kilometer of 7, maar je kunt ook stukken door het bos gaan.
Aan de westkant, tussen de heide en het bos is de uitkijkplaats
Spotten op de uitkijkplaats
Aan de westkant van het heidegebied, ongeveer in het midden en aan de rand van het bos, ligt een grote heuvel. Met elke stap die je omhoog gaat zie je meer van wat er verscholen ligt tussen het hoge gras, prachtig. Met een verrekijker kun je alles nog beter bekijken.
Panorama Duurswouderheide – Klik voor een grotere afbeelding
Afwisselend landschap
Als je een langere wandelroute kiest, wandel je door heel afwisselend landschap. Van gemengde bossen rondom de hei, met in de heide vennen en gouden vergezichten. Als je voor een grote hoeveelheid ‘paarse heide’ komt, valt het een beetje tegen. De heide bestaat vooral uit hoog gras. Maar wel heel práchtig hoog, goud geel gras.
Informatieborden
Verspreid over het heidegebied vind je verschillende borden met informatie. Wandel- en fietsroutes, informatie over het ontstaan van het gebied en over de dieren die er leven. Leuk!
Hoe groet je elkaar in het Fries
“A goejû!”
Huh, wat was dat, zei hij iets, vroeg hij me iets, deed ik iets verkeerds?
Voor westerlingen voelt het in het begin een beetje awkward tijdens een wandeling in het noorden: hier groeten we elkaar meestal in het voorbij gaan. Gelukkig maar ;) dat maakt wandelen wel zo gezellig.
Wil je Friezen in hun eigen taal groeten?
Zeg hoi, goemoarn (goedemorgen), goemiddei (goedemiddag) of goejûn (goedenavond).
Fietsroutes op het bord van Marrekrite fietsnetwerk Fryslân
Fietsroute Duurswouderheide
Zelf heb ik hier nog nooit een fietsroute gereden, maar er zijn er verschillende. Ze worden goed aangegeven met borden.
Een pingo (dobbe), langs het pad door het midden van de heide van Duurswoude
Geschiedenis van Duurswouderheide
Pingo’s of dobben in het Fries
Langs de wandelroute zie je in het heidegebied water glinsteren. Er zijn 14 grotere en kleinere vennen. Het zijn waarschijnlijk pingoruïnes: vennen of veenplassen, ontstaan uit ijslenzen in de ijstijd.
De pingo’s (of dobben zoals de Friezen zeggen) zijn aan het einde van de laatste ijstijd ontstaan (begon ca. 115.000 jaar geleden en eindigde ca. 10.000 jaar geleden). De grond ontdooide in de ijstijd nooit. Op sommige plekken kwam toch langzaam grondwater omhoog onder het ijs. Die ‘ijslens’ drukte de grond omhoog en werd een ijsheuvel. De grond die er op lag, gleed beetje bij beetje naar beneden en vormde zo een wal van aarde. Toen het weer warmer werd zakte de grond in, maar omdat er in het midden de nog zware ijsheuvel zat, werd de aarde naar buiten gedrukt. Toen het ijs smolt, werd het een ven met de bijzondere, aarden wal er omheen.
Neanderthaler
Wist je dat één van de oudste bewijzen van mensen gevonden is in Wijnjeterp? De ‘Vuistbijl van Wijnjeterp’ is tussen de 150.000 tot 60.000 jaar en te bezichtigen in het streekmuseum in Gorredijk.
15.000 jaar geleden liepen hier ‘rendierjagers’. Ook van deze nomadische jagersstammen zijn vuurstenen werktuigen gevonden.
5000 jaar geleden werd het warmer en kwamen er ook loofbomen naast de naaldbomen. Op de droge stukken gingen stammen wonen met ‘huisdieren’, maar het was onherbergzaam gebied. Waarschijnlijk woonden er niet veel mensen..
Tot de 13de eeuw, Duurswoude en Wijnjeterp zijn toen ontstaan als boerennederzettingen.
Het kerkje van Duurswoude is ongeveer in 1250 gebouwd en de oudste kerk in Opsterland.
Veel dorpen hebben hier ‘Woud’ of ‘Wald’ in hun naam. Dat verwijst naar hoe ‘woest, ontoegankelijk en gevaarlijk’ het hier was. Koeien en schapen werden niet gegeten, maar gehouden voor de mest die de zandgrond vruchtbaar moest maken.
Haulespoor
Ook bijzonder is het Haulespoor dat nog steeds zichtbaar is. Het Haulespoor was een heel belangrijk karrenspoor omdat het een droge weg was in een verder nat gebied.
Je kunt nog steeds de aangeplante eikenwallen zien in de heide.
Rijke mensen, vooral uit Beetsterzwaag, kochten grote stukken hoogveen omdat ze de turf wilden opgraven. Dat bracht veel werk, ook armoede. Veel veen ging naar Holland om de huizen te verwarmen. Er zijn hier nog steeds boerderijen en kleine veen-arbeiderswoninkjes te zien.
Vanaf 1880 was de familie Lycklama à Nijholt eigenaar van de Duurswouderheide en het daaraan grenzende ’t Oude Bosch.
Drents heideschaap wordt bijgevoerd met hooi en mineralen
Welke dieren spot je op de Duurswouderheide
Er zijn hier altijd dieren te zien, grotere en kleinere. Bijvoorbeeld de Drentse heideschapen die hier grazen tegen de vergrassing. Dé man van de kudde verdedigd zijn kudde en loopt daarvoor stoer vooruit en gaat stampvoeten, zo grappig. Maar hoorns, dus beter op een afstandje blijven in de zomer ;) Verder heb ik konijnen en reeën gezien.
Er zijn ook veel insecten zoals vlinders, libelle’s, juffertjes, zandbijen, spinnen, kevers en wantsen.
Verder amfibieën (kikkers bijvoorbeeld) en reptielen (adders).
Ik heb al een paar keer een adder gezien, blijft bijzonder. Ze zijn zo snel en ze hebben zo’n ongelooflijke schutkleur. Zo’n goede schutkleur dat ik eens bijna op een adder stond en mijn hond ook al eens!
Bochtige paden voor een verrassing ‘om de hoek’
Wandelen met cultuurhistorie combineren kan hier ook
Duurswouderheide kerkje
Het kerkje in de bossen tussen Wijnjewoude en Bakkeveen is gebouwd in Romaanse stijl. Het interieur is in 1899 verbouwd (over duurzaam gesproken ;)).
In die tijd was aan de noord- en zuidkant een verschillende ingang voor mannen en vrouwen. Die, hele kleine, poortjes, ‘Noormannenpoortjes’, zijn nog steeds te zien.
Landgoed De Slotplaats – Natuurmonumenten
Iets verderop richting Bakkeveen, aansluitend aan de Duurswouderheide ligt landgoed De Slotplaats. De Slotplaats werd in 1668 aangelegd. Het was een slot (=kasteel) en werd het Blauwhuis genoemd. Tot in 1838 het Blauwhuis werd afgebroken. Van het hele slot bleef alleen de slotboerderij nog over. Gelukkig maar, want dat is een juweeltje.
Sterrenschans Bakkenveen
Waarschijnlijk is het gemaakt door Johann Hermann Knoop. De beste man was hovenier en wiskundige, maar ook krijgs- en vestingbouwkundige. Hij gaf les aan Edzard van Burmania, zoon het geslacht Van Burmania dat grootgrondbezitter was, en als oefening werd waarschijnlijk deze verdedigingsschans op schaalmodel aangelegd.
and