Hooikist maken en gas besparen

Hoe maak je een hooikist

Mijn alternatief voor een hooikist

Focus-Tags: Milieu, Voedsel, Energie

Wat is een hooikist

Een hooikist is een kist gevuld met hooi of gewatteerde lappen, waarin een pan past. De kist gebruik je om voedsel te garen. Hierdoor bespaar je veel energie.

Waarom een hooikist gebruiken

• Heb jij regelmatig aangekoekte rijst op de bodem van de pan? In een hooikist brand je eten nooit aan!
• Vind je het zonde dat je gas maar blijft branden als je bonen of een stoofpot kookt? Met een hooikist hoeft dat maar een minuut of 10 in plaats van bijna een uur!
• Kom je laat uit je werk en heb je dan geen zin in een uur wachten op gaar voedsel? De hooikist doet het gaar-werk terwijl jij werkt!

Een hooikist is om allerlei redenen echt erg handig om te gebruiken.

Hoe ziet een hooikist eruit?

Het principe bestaat waarschijnlijk al eeuwen, maar de hooikist staat voor het eerst beschreven in de 19de eeuw. Brandstof was vroeger schaars en de hooikist was een goede manier om eten te garen met minimaal gebruik aan brandstof.

Het was letterlijk een kist waar één of meer pannen in pasten, gevuld met hooi. Er zijn nu hooikisten in allerlei variaties te koop.

Hoe werkt een hooikist?

Een hooikist gaart het eten door de goede isolatie. Het voedsel wordt eerst voorgekookt en de hete pan komt in een isolatiebox, net als je thermoskan eigenlijk, waardoor het water heel lang heet blijft en zo het voedsel gaart. Het garen duurt wel langer dan wanneer je op gas kookt omdat de inhoud toch iets afkoelt.

Vul de kist het liefst maximaal voor de beste isolatie. Als je een kleine pan gebruikt, neem je meer vulling. Dat kan ook met opgepropte kranten.

Verder is het eigenlijk zoals je ‘normaal’ zou koken. Breng het in koud of warm water aan de kook zoals je normaal doet, laat het koken en zet het in de kist.

Hoe lang laat je iets koken voor je het in de kist zet

Laat het product vanaf dat het water kookt 1/6 van de normale kooktijd voorkoken, voordat je de pan in de hooikist zet. (Voor mijn discalculie-genoten: kost het koken normaal 30 minuten, dan deel je de kooktijd door 6. Op de rekenmachine is dat 30 gedeeld door 6 = 5 minuten doorkoken nadat het water gaat koken.)
In een goed geïsoleerde kist duurt het garen daarna ongeveer 3 keer langer dan de normale kooktijd. Wanneer mogelijk kook je het na 3 uur weer even.
That’s it!

Wat zijn de nadelen van een hooikist

Ieder voordeel heb z’n nadeel, alhoewel dat nauwelijks opgaat voor een hooikist Toch noem ik een paar dingen waar je even rekening mee moet houden.

• Koken in hooikist is minder spontaan, je kunt niet even snel koken waar je op dat moment zin hebt. De hooikist is echt Slowcooking.
• Garen duurt (veel) langer. Maar dat is eigenlijk niet erg omdat je er niet bij hoeft te staan. Het vergt wel even wat planning, maar daar gebruik ik de alarmfunctie van m’n mobiel voor: “Bonen in de week”, “Bonen in de hooikist”, dan kan er niets misgaan.
• Het product dat je kookt in de hooikist, ligt lang in het water. Hierdoor verdwijnen er meer voedingsstoffen in het water. Aardappelen en groente zijn daarom minder geschikt voor de hooikist. Hergebruik in dat geval het vocht van groente. Maak er bijvoorbeeld een soepje of jus van, zo gaat er niets verloren. Met langdurige melkgerechten moet je oppassen voor de groei van bacteriën, beter niet doen.
• Elke hooikist heeft een eigen gaartijd. Dat komt door de behuizing, de kwaliteit van de isolatie en de plaats waar de kist staat. Een zelfde kist in een koude kelder zal er iets langer over doen dan één die voor de kachel staat.
• Een éénduidige gaartijd is er om bovenstaande reden niet. Je moet dus een beetje testen in het begin om de precieze gaartijden van jouw kist te ontdekken. Schrijf je handelingen tijdens het testen even op, zodat je het de volgende keer kunt aanpassen: iets langer voorkoken of meer tijd nemen.
• Bonen en veel granen moet je echt voorweken, anders gaart het niet of slecht.
• Net als bij gas of andere warmtebronnen, is meerdere pannen tegelijk gaar krijgen in een hooikist even oefenen.

Wat zijn de voordelen van een hooikist

Gelukkig heeft de hooikist veel voordelen.

• Ik noemde het al, koken met de hooikist is echt Slowcooking. De smaken zijn daardoor vaak intenser door het langzame gaar-proces.
• Een hooikist bespaart ontzettend veel gas of andere energie.
• Als je klein behuisd bent, is een hooikist ideaal: je kunt er in koken en het als kruk of bijzettafel gebruiken.
• Je hebt een extra ‘kookpit’ én warmhoudplaat.
• Het eten is zowel boven als onderin de pan tegelijk gaar. Handig als je een grote pan gebruikt voor veel gasten.
• Er is een variatie voor iedereen: van grote kist tot kleine hooizak.
• Nooit meer verbrand eten.
• Het maakt bij de meeste producten niet uit als je de gaartijd overschrijdt. Aardappelen en groente kunnen overgaar worden als ze te lang in het water blijven maar stoofpotjes of rijst kan prima.
• Ideaal voor rijst, bonen, soep, stoofpot, bouillon trekken. PS ik heb geen ervaring met vlees/vis, maar i.v.m. bacteriën denk ik dat daar speciale regels voor zijn.
• Ook handig om deeg te laten rijzen of bij het yoghurt maken.

Alternatieven voor een hooikist

Ben je je aan het oriënteren over een hooikist kopen? Ik heb nog nooit een ‘echte’ gekocht en geef je een paar alternatieven.

• Mijn eerste ‘hooikist’ was een oud dekbed. Deze legde ik op de stoffen bank. Dan zette ik een oude plank in het midden van het dekbed, daarop de hete pan en dan de rest van het dekbed zo goed mogelijk verdelen over de pan. Maar niet handig toen er kleine kinderen kwamen. Ook niet als je hond op de bank mag 😉
• Daarna een stevige kartonnen doos, gevuld met dat dekbed.
• Nu heb ik een oude legerkist. Op de bodem ligt hooi dat ik soms ververs, daarop een oude handdoek en twee dikke, gewatteerde lappen. Ik ben bijna toe aan een nieuw dekbed, de oude wordt dan vulling voor de legerkist.

Zelf een hooikist maken

Zelf een hooikist maken is niet zo moeilijk. Het enige waar je rekening mee moet houden is dat de pan gemakkelijk in de kist past of in elk geval de pan die je het meest gebruikt.

Misschien heb je nog een coolbox staan? Die zijn anders ook vaak tweedehands gemakkelijk te koop. Je kunt ook zelf een hooizak naaien van een oud dekbed of goed gewatteerde winterjas. Het hoeft geen prachtig model te zijn, als het z’n werk maar doet 😉 lukt naaien je echt niet, dan is er misschien iemand in je omgeving die naaien leuk vindt.

Kijk ook eens op je zolder, misschien zie je een (speelgoed-) bewaardoos die je niet meer gebruikt of een mooie kist of mand waar je een hooikist van maakt. Op Marktplaats en bij de kringloop kom je vast op een origineel idee en je kunt er ook een geschikt dekbed voor de vulling kopen.

Geen hooi of gewatteerde stof in de buurt? Karton en losjes in lagen gelegde kranten helpen ook.

Persoonlijk hou ik niet zo van het hergebruiken van piepschuim, het korrelt zo snel, maar in verpakkingen zit vaak een plaat piepschuim. Dit isoleert natuurlijk fantastisch.

Laat je me jouw zelfgemaakte hooikist zien via sociale media?