Composteren voor beginners

Tags: milieu, Geral Overbeek

Van afval naar voedzame grondstof

Composteren voor beginners: waar moet je op letten en hoe kan je het proces van tuinafval tot een voedzame compost slim aanpakken? Met deze tips begin je vandaag nog met composteren omdat het zo’n eenvoudige manier is om van organisch (tuin)afval een voedzame grondstof te maken.

Wat verstaan we onder compost?

Compost is al het organisch materiaal uit de tuin of van keukenafval wat je door een proces omzet in een bruikbaar product voor de tuin. De ideale vorm van recycling zou je kunnen zeggen.
Compost ziet er uit als rulle aarde en heeft een donkerbruine tot zwarte kleur.

Compost zit vol noodzakelijke voedingsstoffen waar je planten prima op groeien. Planten eten niet direct van de compost maar in feite is de compost voeding voor het bodemleven. Het bodemleven bestaat uit schimmels, bacteriën, wormen, mijten en nog veel meer nuttige micro-organisme. Al deze organisme zijn essentieel om de voedingsstoffen uit de compost om te zetten voor de planten en in het bijzonder de plantenwortels.
Composteren voor beginners is niet zo moeilijk als het soms lijkt. Wil je eerst meer leren over de geheimen van het waanzinnig effectieve bodemleven? Dan kan ik het boek: “Het Bodemvoedselweb” van Mark Siepman zeker aanbevelen.

De 4 beste manieren van composteren

• Composteren op een hoop
• Composteren in een bak of vat
• Composteren met wormen
• Composteren in de tuin

Composteren op een hoop

is de eenvoudigste manier als je voldoende ruimte hebt in de tuin maar als je niet blad en snoeiresten in de tuin wilt laten liggen zoals bij optie 4. Gebruik de grovere takken in een takkenhoop of takkenwal en gebruik het fijnere materiaal, blad en keukenafval in de hoop (wat de juiste verhoudingen zijn lees je verderop in dit artikel). Je hebt wel aardig wat ruimte nodig (minimaal 4×2 meter) omdat je de hoop een aantal malen moet omscheppen om het luchtig te houden. Hoe vaker je omschept, hoe sneller de vertering gaat.

Composteren in een bak of vat

is de meest gebruikte methode. Hierbij maak je gebruik van oude pallets, een kunststof (gerecyclede) bak of een compostvat.
Bij wat grotere hoeveelheden compost in een compostbak is het belangrijk dat er voldoende lucht (zuurstof) bij kan komen zodat het verteringsproces optimaal verloopt en niet gaat stinken. Je werkt dan bij voorkeur met 2 of 3 bakken of vakken van ieder 120×120 cm eventueel afgedekt met een deksel of afdekzijl. Dit ziet er wat netter uit als losse hopen. Je bouwt de inhoud op met een bepaalde verhouding groen en bruin materiaal. De vertering gaat sneller als je de hopen om de 1 á 2 weken omschept zodat er meer zuurstof bij komt.
Met 3 vakken kan je 1 vak leeg laten zodat je een vol vak om kan scheppen naar een leeg vak totdat de compost na een aantal maanden verteerd en klaar is om te gebruiken in de tuin.
In een compostvat is het belangrijk dat er voldoende luchtgaten in zitten (bijvoorbeeld het compostvat van Compogreen) omdat je van bovenaf steeds nieuw materiaal aanbrengt en aan de onderkant de compost eruit haalt. Bij het oudere Vam-vat zijn er geen luchtgaten aan de zijkant waardoor de inhoud kan gaan stinken omdat er zich dan bacteriën ontwikkelen die leven onder zuurstofarme omstandigheden. Je kan dit voorkomen door regelmatig van bovenaf met een beluchtingsvork het materiaal los te trekken zodat er weer zuurstof bij komt. De nieuwere modellen zoals het eerder genoemde model “Compogreen” hebben wel meer beluchtingsgaten.

Composteren met wormen

heeft weer een iets andere werkwijze. Met een wormentoren kan je een relatief kleine hoeveelheid materiaal verwerken en laat je de tijgerwormen het composteren doen. Daarom is een (kleinere) wormentoren niet geschikt als je veel tuinafval wil composteren maar wel handig voor het omzetten van alleen maar keukenafval.
Wel is het mogelijk om een grotere voorziening te maken voor het composteren met wormen, wil je daar meer over weten kijk dan op de website van Balkonton (zie link hieronder).

Composteren in de tuin

is de makkelijkste manier. Dit is feitelijk zoals het in de natuur optimaal werkt. Kijk maar eens in een bos. De bovenlaag of strooisel-laag bestaat volledig uit afgevallen blad en takjes. Je laat al het afgevallen blad en takjes die je snoeit gewoon in de tuin liggen tussen de planten. Schimmels, bacteriën, regenwormen, rupsen en andere bodemdiertjes breken alles af tot compost voor het bodemleven. Ook grasmaaisel, houtsnippers of verkleind snoeihout kan je als afdeklaag tussen de planten verwerken. Dit noemen we mulchen, het houd ook nog eens het onkruid onder de duim en de bodem blijft vochtig in de zomer.

Wat is de beste verhouding en welk materiaal kan je gebruiken

Wat mag je gebruiken om te composteren?

Voor het composteren gebruiken we blad, kleine takjes, snoeiafval, onkruid zonder wortels, snijafval, houtsnippers, karton, snijafval van groente (ongekookt), fruitresten en schillen.
Gebruik bij voorkeur keukenresten van biologische onbespoten producten, anders kunnen resten van de gifstoffen in de compost achterblijven.

Niet gebruiken bij composteren

Niet gebruiken: citrus-schillen, gekookte etensresten (trekt ongedierte aan), vleesresten en onkruidwortels van woekerende onkruiden.

Optimale verhouding

In de verdeling van materiaal is de verhouding tussen stikstof (N) en koolstof (C) belangrijk.
De optimale verhouding is 25: 1
Wat betekent op 1 deel groen (N) gebruiken we 25 delen bruin (C).
Stikstof noemen we groen materiaal zoals groen blad, gemaaid gras, onkruid en ongekookte groente- en fruitresten. Dit is over het algemeen vochtiger materiaal.
Koolstof noemen we bruin materiaal zoals houtsnippers, takjes, bruin blad, zaagsel van onbehandeld hout, oude bloemstengels en karton. Dit is wat droger materiaal.
Bescherm de bovenkant van de composthoop met een zijl een deksel of jutezakken om de warmte en het vocht in de hoop te houden. Is de hoop erg droog dat vertraagd het verteringsproces, voeg dan wat gieters water toe om het verteringsproces op gang te houden.

Dit blog ‘Composteren voor beginners’ is je ter inspiratie aangeboden door Tuinspecialist Geral Overbeek van www.tuincursus-online.nl.

Volg thuis op je gemak zijn online cursus tuinonderhoud tuinieren ❯