Avocadopitten: Van Afval naar Gezondheidsboost

Avocadopit gebruiken voordelen nadelen

Avocadopit gebruiken: voordelen en nadelen

Wat kun je doen met de pit van een avocado?

De verborgen kracht van de avocado: voordelen voor gezondheid en duurzaamheid

Tags: voedsel

Wat kun je doen met de schil, het vruchtvlees en de pit van een avocado en waarom is het de moeite waard om deze te gebruiken?

De avocado is meer dan een groene vrucht met een romige smaak; het is een echte krachtpatser op het gebied van gezondheid. Maar wist je dat de schil en pit ook heel wat te bieden hebben? En dat terwijl ze vaak weggegooid worden.

In dit blog ontdek je hoe je de avocado van schil tot pit kunt gebruiken, wat de voordelen en nadelen zijn, en wat je kunt doen om verspilling te voorkomen.

Avocadopit gebruiken gezondheidvoordelen

Avocadopit gebruiken voor de gezondheidvoordelen

De voordelen van een avocado en de avocadopit gebruiken

Gezondheidsvoordelen van avocado en de pit

Avocado’s staan bekend om hun gezonde vetten, die goed zijn voor het hart en het cholesterol kunnen verlagen. De pit bevat daarnaast antioxidanten en vezels, die bijdragen aan een gezonde spijsvertering en een sterk immuunsysteem. Onderzoek heeft zelfs aangetoond dat avocadopitten kunnen helpen bij het verlagen van ontstekingen in het lichaam dankzij de krachtige flavonoïden die erin zitten. Dat zijn antioxidanten die je lichaam beschermen tegen schade.

Waarom zou je de avocadopit gebruiken:

  • Rijk aan antioxidanten.
  • Helpt bij het verlagen van cholesterol.
  • Verbetert de spijsvertering.

Hoe vaak avocado eten voor een gezond effect?

Hoe vaak je per week een avocado moet eten, hangt af van je persoonlijke voedingsbehoeften en doelen. Maar over het algemeen wordt 2-3 keer per week een halve tot een hele avocado aanbevolen als onderdeel van een gezond dieet. Dit zorgt ervoor dat je profiteert van de gezonde vetten, vezels, vitamines (zoals vitamine E en K) en mineralen (zoals kalium) zonder te veel calorieën binnen te krijgen.

Als je speciale gezondheidsdoelen hebt, zoals cholesterol verlagen of ontstekingen verminderen, kun je met je diëtist of arts bespreken hoeveel in jouw situatie verstandig is.

Avocado’s en peren vergelijken

Waarom is een avocado gezond?

Een avocado, die van ver komt, zit boordevol gezonde dingen. Vooral gezonde vetten, die goed zijn voor je hart en helpen om cholesterol te verlagen. Avocado’s bevatten ook:

  • Kalium: helpt je bloeddruk gezond te houden.
  • Magnesium: goed voor je spieren en je hart.
  • Vitamine B-complex: geeft je lichaam energie en helpt je zenuwen.
  • Vitamine E: beschermt je lichaam tegen slechte stoffen.
  • Vitamine K: zorgt voor sterke botten en helpt bij wondgenezing.
  • Vet: bevat gezonde vetten die goed zijn voor je hart en je cholesterol.
  • Vezels: zorgen dat je darmen goed werken.
  • Calorieën: een avocado geeft veel energie door de hogere calorieën.

Waarom is een peer gezond?

Peren, die in Nederland veel worden geteeld, zijn een gezonde en lichte snack.
Ze bevatten weinig calorieën en veel water, maar ook:

  • Kalium: helpt je bloeddruk lager te maken en je hart gezond te houden.
  • Magnesium: zorgt voor gezonde botten en ontspannen spieren.
  • Vitamine B-complex: helpt je lichaam energie te maken.
  • Vitamine C: houdt je weerstand sterk en beschermt je lichaam.
  • Vet: een peer bevat bijna geen vet, dus is lekker licht.
  • Vezels: wat minder dan avocado’s, maar goed voor je darmen en suikerspiegel.
  • Calorieën: een peer heeft weinig calorieën, goed voor een licht dieet.

Wat maakt avocado’s speciaal?

Een avocado is niet ‘specialer’ dan een peer. Het zit zo, een avocado bevat meer energie en belangrijke vetten dan een peer. Voedingsstoffen die je lichaam nodig heeft, terwijl een peer daarentegen weer licht en verfrissend is en vitamine C bevat. Beide zijn gezond, maar op een andere manier. Zo kun je voor een avocado kiezen als je een voedzame maaltijd wilt en voor een peer als je een lichte snack nodig hebt.

De nadelen van avocado’s

Hoewel avocado’s ontzettend gezond zijn, en dus duurzaam zijn in het hokje ‘gezondheid’, hebben ze ook een heel ‘niet-duurzame-kant’. De teelt van deze vruchten vraagt namelijk enorm veel water. In gebieden waar avocado’s massaal worden geteeld, kan dit leiden tot watertekorten en het kweken en vervoeren van avocado’s kost veel water, energie en veroorzaakt uitstoot, wat slecht is voor het milieu.. De ecologische voetafdruk is voor velen toch iets om in gedachten te houden als we een avocado kopen. Het is daarom een logische gedachte om de avocado dan ook van schil tot pit te willen gebruiken.

De belangrijkste landen waar de meeste avocado’s vandaan komen, zijn:

  1. Spanje: is de grootste producent van avocado’s in europa. Vooral in de regio’s rondom de Costa Del Sol en de Canarische eilanden worden veel avocado’s geteeld. Avocado’s uit Spanje zijn populair omdat ze dichterbij Nederland groeien, waardoor ze sneller vers bij ons komen. Spaanse zijn er in oktober tot maart.
  2. Mexico: is wereldwijd de grootste producent van avocado’s. De avocado’s uit Mexico komen vaak via andere landen naar Nederland, omdat de productie daar het hele jaar doorgaat.
  3. Peru: is een belangrijke leverancier van avocado’s. Vooral tijdens de oogsttijd in Zuid-Amerika van mei tot september, komen er veel avocado’s uit Peru naar Nederland.
  4. Israël: produceert ook avocado’s, vooral de soort ‘hass’, die het meest wordt gegeten in Nederland. Avocado’s uit Israël zijn er van maart tot september.
  5. Zuid-Afrika: levert ook avocado’s aan Nederland, vooral van mei tot oktober.

Er zijn ook avocado’s die geïmporteerd worden uit andere landen, maar de bovenstaande landen zijn de grootste leveranciers voor Nederland. Er is echter ook een opkomst van kleinere, lokale teeltinitiatieven in kassen in Nederland, maar nog niet voldoende voor de vraag.

Over hoeveel water hebben we het dan?

Het kweken van avocado’s heeft een grote waterimpact, afhankelijk van waar en hoe het gekweekt wordt. In het beste geval, wanneer regenwater wordt gebruikt (de “groene” watervoetafdruk), kost het kweken van 1 kilo avocado ongeveer 839 liter water. In het slechtste geval, bij intensieve irrigatie (de “blauwe” watervoetafdruk), kan dit oplopen tot wel 2355 liter water per kilo. Gemiddeld komt dit neer op ongeveer 1597 liter water per kilo avocado, wat echt veel is voor een landbouwgewas​.
World Economic Forum
​MDPI

​Ok, ‘839 liter in het beste geval’ blijft toch wat vaag, maar vergelijk dat dan eens met het kweken van een kilo Nederlandse appels?

In Nederland kost het kweken van een appel ongeveer 70 liter water per kilo. Dit hangt af van dingen zoals het weer en hoe de boer de bomen verzorgt. Bij goede omstandigheden is daarom wat minder water nodig, terwijl het waterverbruik stijgt als het droog is of als er minder zuinig wordt gewerkt. Meer informatie hierover kun je lezen in deze factsheet van CBS.

Hoe zie je of een avocado rijp is?

Je kunt zien of een avocado rijp is door drie dingen te controleren:

  1. Voelen: druk zachtjes op de schil. Als de avocado een beetje meegeeft, is hij rijp. Voelt hij hard aan? Dan is hij nog niet rijp. Is hij heel zacht? Dan is hij waarschijnlijk overrijp. Maar dat drukken vindt de winkelier niet fijn.
  2. Kleur: een rijpe avocado is meestal donkerder van kleur (donkergroen of bijna zwart). Maar, sommige soorten avocado’s blijven lichtgroen, zelfs als ze rijp zijn. Op kleur kiezen is daarom misschien lastig.
  3. Steeltje controleren: wat ik altijd doe is het kleine ‘dopje’ bovenaan weghalen. Is het eronder groen? Dan is de avocado rijp. Is het bruin? Dan is het overrijp. Gaat het steeltje moeilijk los? Dan is het nog niet rijp.

Zo kun jegemakkelijk controleren of je avocado eetrijp is!

hoe-weet-je-of-een-avocado-rijp-is

Aan het steeltje zie je of een avocado rijp is

Worden er veel pesticiden gebruikt bij de kweek van avocado’s?

Avocado’s staan over het algemeen bekend als “schoon” fruit, omdat ze meestal minder pesticiden bevatten dan veel andere soorten groente en fruit. Als je zeker wilt zijn dat je avocado vrij is van chemische middelen, kun je kiezen voor biologische avocado’s.

Onderzoek laat zien dat het weken van producten in water in baking soda (natriumbicarbonaat) kan helpen om een groot deel van de pesticiden te verwijderen aan de buitenkant van de schil​.

Was fruit sowieso 15 tot 20 seconden onder stromend water, voor je het gesneden hebt.

Waar komen de meeste biologische avocado’s vandaan?

De meeste biologische avocado’s die in Nederland worden verkocht, komen uit Peru. Daarnaast ook uit Spanje, Mexico, Chili, en soms uit Argentinië. De biologische teelt in Peru is sterk gegroeid, ook omdat het Zuid-Amerikaanse seizoen aansluit op het einde van het seizoen in landen zoals Spanje en Israël. Hierdoor zijn biologische avocado’s nu bijna het hele jaar door te koop in Nederland.
De grote plantages in Zuid-Afrika en Mozambique die biologische avocado’s telen, leveren meestal aan grote supermarkten en die worden minder vaak verkocht in de gespecialiseerde biologische winkels.

Als je biologische avocado’s wilt, let dan op keurmerken zoals EU-biologisch of specifieke labels van duurzame telers.

Van pit tot poeder: wat kun je ermee?

Toen ik voor het Wichtelen met De Duurzame Kaart begon met het maken van een paddenstoel uit een avocado pit, wilde ik met dit blog laten zien dat je de pit op verschillende manieren kunt gebruiken.
Je hóeft er namelijk niet eerst een paddenstoel uit te snijden ;) je kunt de pit en zelfs de schil, ook voor andere dingen gebruiken!

Na het drogen en malen van de pit krijg je een bitter poeder, dat je kun je bij je smoothies doen of als extra voedingsstof in je bakrecept. Het roosteren van de pit maakt de bitterheid wat milder en het geeft een andere, wat nootachtige  smaak.

avocadopit-gebruiken-bewerken-paddenstoel-crafting

9 Manieren om avocado pitten te gebruiken

Met een avocadopit kun je veel meer dan je misschien denkt. Hier zijn wat ideeën wat je met de pit kunt doen:

    1. Gezondheidsvoordelen:
      • Antioxidant: avocadopitten bevatten antioxidanten die kunnen helpen bij het bestrijden van vrije radicalen en ontstekingen.
      • Cholesterol verlagen: er wordt vermoedt dat het drinken van avocadopitthee kan bijdragen aan het verlagen van het cholesterolgehalte in je bloed.
      • Spijsvertering: het poeder van de pit wordt soms gebruikt om de spijsvertering te verbeteren, omdat er veel vezels inzitten.
    2. Thee of extract:
      • Je kunt de verse pit schillen, malen, (drogen, roosteren) en gebruiken om thee te maken. Het heeft een milde bitter smaak en biedt de genoemde gezondheidsvoordelen.
    3. Gezichtsbehandeling:
      • Het poeder van de avocadopit kan worden toegevoegd aan zelfgemaakte gezichtsmaskers, vanwege de ontstekingsremmende eigenschappen. Het kan helpen bij het verfrissen van de huid. Altijd eerst op een klein stukje proberen voor je je gezicht ermee insmeert.
    4. Zelfgemaakte shampoo:
      • Avocadopitpoeder kan worden toegevoegd aan shampoos om het haar sterker en gezonder te maken, omdat het de bloedsomloop naar de hoofdhuid kan verbeteren.
    5. Natuurlijk kleurstof:
      • De pit kan ook worden gebruikt als natuurlijke kleurstof voor textiel. Het wordt een mooie bruine tint.
    6. Plantenvoeding:
      • Avocadopitten kunnen worden gecomposteerd en zo dienen dan als natuurlijke bemesting voor je tuin. De mineralen in de pit zorgen voor de groei van je planten. Het composteren duurt wel heel lang, je zou het eerst in stukjes kunnen snijden.
    7. Alternatieve geneeswijzen en volksgeneeskunde:
      • In sommige traditionele geneeswijzen wordt de avocadopit gebruikt om diverse gezondheidsklachten te verlichten, van ontstekingen tot gewrichtspijn. Het wordt vaak in poedervorm ingenomen of verwerkt in oliën.
    8. Snijwerkjes van avocadopit:
      • Zelfs met een eenvoudig aardappelschilmesje, kun je al leuke dingen snijden uit een verse avocadopit. Je kunt de pit overigens beter laten drogen, dan heb je minder kans op scheuren tijdens het drogen.
    9. Maak een kamerplant van de avocadopit:
      • Ook leuk, maar een avocadoplant van de pit! Maak de pit schoon en steek er drie tandenstokers in om het half boven water te laten drijven in een glas. Zet het op een lichte plek, ververs het water regelmatig, en binnen een paar weken zie je wortels en een scheutje groeien. Zodra de plant groot genoeg is, kun je hem in een pot met aarde zetten.

Avocadopit gebruiken: eerst drogen of vers malen?

Voordat je de avocado pit gebruikt om te eten of drinken, is het belangrijk om te weten hoe je hem het beste kunt voorbereiden. De pit kan zowel vers als gedroogd worden gebruikt, maar lees eerst deze stappen dan weet je welke manier beter bij jou past.

  1. Droog de pit eerst: het is beter om de pit eerst te drogen voordat je hem maalt. Dit komt omdat wanneer je de pit vers maalt, het ‘hout’ vochtig en taai is, wat het malen moeilijker maakt en het dus minder fijn wordt. Bovendien kan het vocht sneller schimmel veroorzaken, waardoor het poeder minder lang bewaard kan worden. Je kunt de pit voor het drogen in stukken snijden om het malen gemakkelijker te maken.
  2. Maal de pit daarna tot poeder: als de pit goed droog is, kun je het malen met een krachtige machine tot een fijn poeder. Dit zorgt ervoor dat het lang houdbaar is. Goed gedroogd poeder heeft een langere houdbaarheid en behoudt zijn smaak beter.
  3. Wat als je de pit vers wilt gebruiken? Als je besluit de pit direct te malen (zoals ik doe omdat ik niet zo’n krachtige maalmachine heb) kan het wat grover zijn en is de kans op schimmel groter. Toch is het ook mogelijk, zolang je het gemaalde daarna maar goed droogt. Om schimmel te voorkomen moet je er zeker van zijn dat het poeder helemaal droog is voor je het in een potje doet. Als het nog te grof gebleven, kun je het alsnog eens malen.

Drogen op de verwarming

Je kunt de gemalen avocadopit ook op de verwarming/kachel leggen om het te drogen, maar er zijn een paar dingen die je dan in de gaten moet houden:

  1. Verwarmingsbron: zorg ervoor dat verwarmingsbron tussen de 50 en 60º C is. Als het te heet wordt kan het gezonde stoffen kapot maken. Het beste is een lage, constante warmte, zodat het langzaam kan drogen zonder te verbranden.
  2. Verspreid het poeder: leg het gemalen poeder in een dunne laag op bijvoorbeeld een platte schotel. Zo droogt het gelijkmatig. Ik druk de korrels een paar keer tijdens het drogen uit elkaar met een theelepel.
  3. Luchtcirculatie: zorg voor luchtcirculatie. Hierdoor wordt het sneller droog en dat voorkomt schimmel. Schimmel, al is het maar een beetje = weggooien (in de tuin of compost).
  4. Regelmatig controleren: controleer het poeder regelmatig tijdens het drogen. Was je handen goed voordat je voelt of het droog is. Zodra het helemaal droog aanvoelt, kun je het eventueel nog eens malen en bewaren in een luchtdichte voorraadpot. Hiervoor kun je oude jamglazen gebruiken.

Wetenschappelijke feiten over de avocadopit gebruiken

Wetenschappelijke studies laten zien dat avocado pitten niet alleen vol antioxidanten zitten, maar ook stoffen die kunnen helpen bij het verminderen van ontstekingen. De pit bevat polyfenolen (antioxidanten), die een belangrijke rol spelen in het ondersteunen van een gezond immuunsysteem. Er wordt zelfs onderzocht of de pit kan helpen bij het verbeteren van de bloedsomloop en het versterken van het hart.

Voor meer informatie kun je bijvoorbeeld kijken naar dit artikel: Health Benefits of Avocado Seed.

Feiten:

      • Rijk aan polyfenolen en flavonoïden.
      • Kan ontstekingsremmende werking hebben.
      • Ondersteunt het immuunsysteem.

Alternatieve gezondheidsclaims over de avocadopit gebruiken

Naast de wetenschappelijke voordelen van de avocadopit gebruiken, worden er in alternatieve gezondheidskringen ook andere voordelen genoemd. Deze voordelen zijn vaak niet wetenschappelijk bewezen, maar veel mensen geloven dat ze effectief kunnen zijn. Hier zijn een aantal van die voordelen:

  1. Ontstekingsremmend: in sommige alternatieve geneeswijzen wordt de avocadopit gebruikt om de ontstekingsremmende eigenschappen. Men zegt dat het kan helpen bij het verlichten van gewrichtspijn, zoals bij artritis. Hier is nog geen sluitend wetenschappelijk bewijs voor.
  2. Verbetering van de spijsvertering: de avocadopit wordt soms gepromoot als een middel om de spijsvertering te verbeteren. Het zou de darmflora ondersteunen en helpen bij het bestrijden van darmklachten zoals obstipatie. Er is nog onvoldoende wetenschappelijk bewijs om dit te bevestigen.
  3. Bloeddruk verlagen: er wordt vaak gezegd dat avocadopitten kunnen helpen bij het verlagen van de bloeddruk, vooral door de antioxidanten en andere stoffen die het bevat. Wetenschappelijk bewijs hiervoor is er nog niet.
  4. Versterking van haar en huid: veel mensen gebruiken avocadopit poeder in zelfgemaakte haar- en huidmaskers. Men zegt dat het kan helpen om de gezondheid van het haar te verbeteren, de huid te verzachten en zelfs rimpels te verminderen door de hydraterende en voedende eigenschappen. Er is nog geen wetenschappelijk bewijs voor. Het kan ook komen door de oliën of andere natuurlijke ingrediënten die vaak gecombineerd worden met het poeder in DIY-verzorgingsmiddelen.
  5. Immuunsysteem versterken: naast de wetenschappelijk bewezen voordelen, wordt gezegd dat de avocadopit het immuunsysteem kan versterken. Dit omdat het een rijke bron van antioxidanten en gezonde vetten zou zijn. Helaas, specifiek wetenschappelijk bewijs dat laat zien dat het gebruik van avocadopitten daadwerkelijk het immuunsysteem versterkt, is er nog niet.

Als je besluit om de avocadopit voor de gezondheid te gebruiken, is het altijd goed om eerst advies te vragen bij je huisarts of dat in jouw situatie verstandig is.

Sommige mensen kunnen sowieso beter geen avocadopit gebruiken:

  1. Mensen met een latexallergie:
    Als je allergisch bent voor latex, kun je ook een allergische reactie krijgen van avocado’s, en dus ook van de pit. Bij een latexallergie reageert het immuunsysteem vaak op eiwitten die lijken op die in avocado’s en andere tropische vruchten zoals bananen, kiwi’s en papaja. Je krijgt dan een zogezegde ‘kruisreactie’.
  2. Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven:
    Er is weinig onderzoek gedaan naar de veiligheid van avocadopitten tijdens de zwangerschap of borstvoeding. Daarom kun je het beter niet gebruiken.
  3. Mensen met gevoelige darmen:
    Sommige stoffen in de pit kunnen je darmen irriteren. Vooral als je al darmklachten hebt, zoals bij het prikkelbare darmsyndroom (PDS), kun je het beter vermijden.
  4. Mensen die bloedverdunners gebruiken:
    De antioxidanten in avocadopitten kunnen invloed hebben op bloedverdunnende medicijnen, zoals aspirine. Dat kan gevaarlijk zijn.
  5. Mensen met een nieraandoening:
    Avocadopitten bevatten kalium. Als je nieren niet goed werken, kan te veel kalium schadelijk zijn.

Lees bijvoorbeeld het artikel over ‘pitten giftig of niet’.

Verschil voedingswaarde van een avocado en een appel

Avocado’s bevatten veel meer vetten en vezels dan appels, en meer kalium. Appels hebben daarentegen veel minder calorieën en juist meer vitamine C. Allebei de fruitsoorten zijn dus gezond. Je keuze hangt af van je voedingsbehoeften.

Meer details over de voedingswaarde van avocado’s kun je hier vinden en van appels hier.

Avocado: voedingswaarde en kenmerken

Avocado’s zijn een bron van gezonde vetten die goed zijn voor je hart. Per 100 gram avocado bevat:

  • 160 kcal: dit komt door het vetgehalte.
  • 14,66 gram vet: vooral gezonde vetten zoals omega-9.
  • 8,53 gram koolhydraten: waaronder een deel uit vezels.
  • 6,7 gram vezels: goed voor je spijsvertering en helpt je langer vol te voelen.
  • 2 gram eiwit: een gemiddelde hoeveelheid voor fruit.
  • Rijk aan kalium, magnesium en vitamine E.

Appel: voedingswaarde en kenmerken

Appels zijn caloriearm en bevatten veel natuurlijke suikers. Per 100 gram appel bevat:

  • 52 kcal: weinig calorieën.
  • 0,17 gram vet: bijna geen vet.
  • 13,81 gram koolhydraten: meer suiker dan een avocado.
  • 2,4 gram vezels: helpt je spijsvertering en geeft een vol gevoel.
  • 0,26 gram eiwit: weinig eiwit in vergelijking met avocado.
  • Veel vitamine C: goed voor je immuunsysteem.

Duurzaam Gebruik van de Avocadoschil: 5 Creatieve Manieren

Ja, ook de schil van een avocado kun je hergebruiken, in plaats van deze zomaar weg te gooien. Hier zijn een paar duurzame ideeën:

  1. Composteren: de schil is helemaal biologisch afbreekbaar, dus je kunt hem gewoon toevoegen aan je compost. Zo help je de grond verrijken met extra voedingsstoffen.
  2. Natuurlijke scrub: wist je dat de binnenkant van de schil nog een beetje olie bevat? Dit maakt het perfect voor een zelfgemaakte gezichts- of handenscrub die je huid verzorgt.
  3. Kweekpotjes: ga je zaadjes zaaien? Zet ze in een avocado-schil als klein potje voor je zaailingen en dat kan daarna gewoon de grond in*.
  4. Creatieve knutselprojecten: met de stevige schil kun je allerlei leuke en originele knutselwerkjes maken. Denk bijvoorbeeld aan kleine versieringen voor in je huis.
  5. Natuurlijke kleurstof: wil je iets unieks maken? Met de schil maak je een mooie, natuurlijke kleurstof voor stoffen of papier.

* Je kunt een avocadoschil samen met een zaailing in de grond planten, maar het is niet ideaal.

Nadelen:

  • De schil breekt heel langzaam af, wat de groei van de wortels kan tegenhouden.
  • Er kan schimmel ontstaan als de schil vochtig blijft.
  • De schil kan water en lucht tegenhouden, wat slecht is voor de zaailing.

Voordeel:

  • De schil beschermt tijdelijk de wortels en breekt uiteindelijk biologisch af, waardoor voedingsstoffen vrijkomen.

Tip:
Als je de schil toch met de zaailingen de grond wilt zetten, maak dan eerst kleine sneetjes in de bolling, zodat de wortels er beter door kunnen groeien. Maar de beste optie is om de zaailingen, op tijd, uit de schil te halen voor je ze poot. De rest kan dan bij de compost/gft.

Op het Pinterest-account van DDK vind je veel inspirerende ideeën om de avocado op een creatieve en duurzame manier te gebruiken.

Dit blog is geschreven door Hannemarie, Spectra Studio Works, initiatiefnemer van De Duurzame Kaart.
Ik heb een opleiding gedaan voor Voedingsdeskundige en plantaardige voeding, maar ben geen arts. Neem daarom áltijd contact op met je huisarts als je producten wilt gaan gebruiken voor je gezondheid, ook bij natuurlijke producten.
Ben jij ondernemer en kun je enthousiast vertellen over duurzaam leven? Dan ben je misschien een goede partner voor De Duurzame Kaart ❯
#LetSustainable💗

Misschien heb je een vraag of een aanvulling naar aanleiding van dit blog.

Waarmee kan ik je helpen?

    MEER BLOGS OVER KERST

    2024-12-17T20:47:02+00:00
    Ga naar de bovenkant